توقف گرایش قوه مجریه به لیبرالیسم در دولت نهم

شهریار زرشناس عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پانزدهمین نشست بررسی ابعاد چالشها و فرصت‌های استراتژیک پیش روی دولت نهم که در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برگزار شد، ذیل موضوع "احیای معنا و افول پارادایم قدرت در دولت نهم" به تحلیل این موضوع پرداخت.
زرشناس در خصوص جایگاه و نقش دولت نهم در راستای ایفای وظیفه‌ تاریخی خود گفت: سیاست در یونان باستان صرفا معنایی دنیوی داشت و شأنی از تربیت و مطابق اندیشه افلاطون وظیفه تزیینی یعنی شأنی بالاتر از توجه به معیشت مردم قائل است، اما در عصر جدید این تعریف از سیاست زیر و رو ‌شد و نقطه قانونی آن درک جدیدی از سیاست است.
وی افزود: در این درک جدید، سیاست مفهومی اومانیستی پیدا می‌کند و به امر قدرت می پردازد و در خصوص رشد و اعتلای وجودی و معاد وجهی پیدا نمی‌شود؛ چنین مفهومی در سیاست هم از معنای افلاطونی فاصله گرفته و هم به مراتب بیشتری با دین فاصله می‌گیرد.
این محقق تصریح کرد: اما در نگاه حضرت امام آن مفهوم اومانیستی قدرت حذف می‌شود چرا که در تلقی ایشان سیاست مرتبط با اصلاح زندگی مادی مردم و تلاش برای تربیت آنها است و در این تلقی، خود را با قدرت تعریف نمی‌کند.
زرشناس با بیان اینکه در انقلاب اسلامی مفهوم سیاست مدرن دچار فروپاشی ‌شد، اظهار داشت: در دوره بحرانی اوج سیطره سکولاریسم در همه عرصه‌ها و دوره ستیز لیبرالیسم و کمونیسم و همزمان با فروپاشی ارکان تئوریک تفکر مدرن که از دوره پنجم شروع شده بود و چشم‌انداز مدرنیسم را در بن بست می‌دیدند، مفهوم جدیدی از سیاست توسط انقلاب اسلامی شکل ‌گرفت که تزلزل ارکان مدرنیته و تزلزل در همه سطوح تفکر مدرن از جمله سیاست را به همراه داشت.
وی با اشاره به مطرح شدن رسالت انقلاب اسلامی در 2 شان داخلی و خارجی، ادامه داد: انقلاب اسلامی یک رسالت فراگیر جهانی دارد و آن طلیعه‌داری عصر دینی و عصر بازگشت به خداست اما وظیفه دوم آن است که در جامعه ایران در عصر انقلاب که اسیر غربزدگی شبه مدرن بودیم و به بن بست رسیده بودیم، گذار از جامعه ایرانی از غربزدگی شبه مدرن به جامعه اسلامی شکل گیرد.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با طرح این سوال که دولت نهم در نسبت با این رسالت‌های دوگانه چه نقشی بازی می‌کند، گفت: اگر به حیات سیاسی اجتماعی ایران و شکل‌گیری دولت‌ها بعد از صدور قطعنامه توجه کنیم، به نظر می‌رسد قوه اجرایی ما گرفتار نوعی لیبرالیسم بود.
وی افزود: تا قبل از ظهور دولت اصولگرا که در واقع نوعی بازگشت به انقلاب و احیای آرمانهای انقلاب می‌باشد، قوه مجریه توسط کسانی اداره می‌شد که به لحاظ فکری بیشتر لیبرال دموکرات بودند و لیبرالیسم هم در ایران علی‌الاصول ذیل غربزدگی شکل گرفته است؛ در واقع ساختارهای منسجم لیبرالی و بنیانهای توانمند تئوریک ندارد بلکه لیبرالیسم سطحی است که قدرت پیدا کرده و رویکرد دولت‌ها به سمت تکنوکراسی بود.
زرشناس تصریح کرد: وقتی انقلاب اسلامی مدل مدیریت ولایت فقیه یعنی یگانه مدل قابل تحقق را مطرح می‌کند، تکنوکراسی مدل بدیل آن است؛ دولت‌های قبل از دولت نهم و بعد از دهه هفتاد به لیبرالیسم دلبستگی داشتند اما با ظهور دولت نهم این عرصه از اینها گرفته می‌شود و فرصت بازگشت به شعارهای اولیه انقلاب و فکر کردن به رسالت تاریخی انقلاب و رسالت جهانی آن رخ می‌دهد.
این محقق با بیان اینکه امروز این فرصت تاریخی به وجود آمده و شور و شعار و شعور آن دوره زنده شده، اظهار داشت: حال سه وظیفه عمده برای این دولت متصور است که می‌توان گفت سه تحول است. تحول در عرصه آموزش، اقتصاد و فرهنگ بصورت عمیق باید صورت بپذیرد که البته وظیفه مشکلی است اما در این سه عرصه باید بر گفتمان سکولاریسم غربزده غلبه کنیم چرا که تداوم انقلاب در گرو این تحول اساسی است.

* قدرت طلبی در گفتمان سیاسی دولت نهم معنا ندارد
اکبر جباری از محققین و اساتید دانشگاه‌ها در پانزدهمین نشست بررسی ابعاد چالشها و فرصت‌های استراتژیک پیش روی دولت نهم که در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برگزار شد، ذیل موضوع "احیای معنا و افول پارادایم قدرت در دولت نهم" به تحلیل این موضوع پرداخت.
جباری با اشاره به رویکردهای معرفتی و عرفانی گفت: از آن نظر که دولت نهم را در افق انقلاب اسلامی و حقیقت انقلاب می‌بینیم گویی بازگشت به حقیقت انقلاب شکل گرفته است لذا چارچوب نظری این جریان را در همان چارچوب تئوریک انقلاب اسلامی می‌شناسم.
وی افزود: اگر به مفهوم قدرت در دوره جدید توجه کنیم متوجه می‌شویم که این مفهوم یک آمیختگی با مفهوم انسان دارد، گویا از دل مفهوم اومانیسم، مفهوم قدرت برمی‌خیزد و در جریان‌های پست مدرن هم نقدهای جدی به انسان محوری شده است. اما در بحبوحه بحرانها و انقلاب‌های مدرن، انقلابی با ویژگی تمایز و حیرت آور برای همه تحلیلگران سیاسی ایجاد شد.
جباری تصریح کرد: ویژگی مذکور را به طور عینی و ملموس می‌توان در آن واقعه دید که حضرت امام در پاسخ به خبرنگاری که از ایشان پرسید چه حالی دارید، فرمودند هیچ؛ این پاسخ کوتاه به نظر می رسد معانی خیلی بلندی در آنها نهفته بود و آن اینکه بر آنچه که در وقوع یک واقعه به انسان مربوط می شود، اینجا هیچ موضوعیتی ندارد بلکه اراده حق تحقق پیدا کرد

¤ نویسنده: احمدی